Yüzde 25 kira artışının uzaması dengeleri bozar

Seçimlere az bir zaman kala Çevre, Şehirci­lik ve İklim Değişikli­ği Bakanı Murat Kurum, ko­nut kira artışını yüzde 25 ile sınırlayan düzenlemeyi uza­tacaklarını açıkladı. Milyon­larca kiracı ve ev sahibini il­gilendiren bu düzenlemenin önümüzdeki dönemde gay­rimenkul sektöründe denge­leri değiştirmesi bekleniyor. Geçen yıl anormal enflasyon koşullarında getirilen düzen­leme enflasyonda düşüş eği­limine rağmen uzatılıyor. Bu­nun, 2 yıl üst üste enflasyo­nun çok altında bir getiri elde eden ev sahiplerinin sektörde önemli etkide bulunabilecek kararlar almasına yol açabile­ceği belirtiliyor.

“Yatırım amaçlı konut alımları durabilir”

TSKB Gayrimenkul Genel Müdürü Makbule Yönel Ma­ya, kira sınırlamasında süre­nin uzamasının yatırım amaç­lı gayrimenkul alımlarını dur­duracağını söyledi. Maya, “Kiracıları korumak için geti­rilen bu sınırlama ev sahipleri ile kiracıları bir kez daha kar­şı karşıya getirebilir. Kiracı­larını evden çıkarmak isteyen ev sahiplerinin sayısı artacak­tır” dedi.

Kiracılar için avan­tajlı olan uygulamanın kira ile geçinenlerin getirilerinin enf­lasyonun altında kalmasına yol açacağını belirten Maya,, “Mevduat faizleri bile yüzde 25’leri geçtiği bir ortamda ev sahipleri tasarruflarını başka alanlarda değerlendirme yolu­nu seçebilir” ifadesini kullan­dı. Maya bu durumun konut üretimine çok fazla bir etki et­mesini beklemediklerini kay­dederek, “Yatırım amaçlı ko­nut üretimi zaten bir süredir sınırlıydı. Türkiye’de yıllık ko­nut ihtiyacı 800 bine yüksel­di, bu rakam 5 yıl önce 600 bin civarındaydı. Yani konut yatı­rımları bu karardan çok fazla etkilenmez” diye konuştu.

Finanskent Emlak’ın sahibi Ümit Yalçın, kararın yatırım­lara etkisi ile ilgili aynı görüş­te değil. “Uygulama konut ya­tırımlarını baltalayacak” di­yen Yalçın, yatırım için daire alımlarının düşeceğini belirt­ti. Kira gelirinin sınırlanması­nın yabancı yatırımcıyı da ko­nut almaktan vazgeçireceği­ni dile getiren Yalçın, “İnşaat Türkiye’nin lokomotif sektör­lerinden biri. Alım olmayın­ca üretim de olmayacak” diye konuştu.

Yalçın, “İnsanlar ya­tırımlarının karşılığını ala­madıklarında, buradan elde etti parayla mutfak masrafını karşılayamadığı zaman malın değerinin artması çok bir şey ifade etmiyor” dedi. Tüm Giri­şimci Emlak Müşavirleri Der­neği (TÜGEM) Başkanı Ha­kan Akdoğan ise kira artışının yüzde 25’te sabitlenmesinin ev sahiplerinin büyük tepkisini çekeceğini söyledi. Uygulama­nın aksine kiraları artıracağı­nı ifade eden Akdoğan şunları söyledi:

“Uygulamanın uzatılmasıy­la boşalan kiralık ev piyasasın­da fiyatların daha da yukarıla­ra çıkacağı endişesi yaşanıyor. Ev sahibi, sözleşmenin dol­masıyla eski kiracı yerine ye­ni kiracı tercih edecek, burada da yeni fiyat belirlenecek. Ay­nı bina içinde iki farklı dairede eski kiracı 5 bin liraya oturu­yor, yeni kiracı 10 bin liraya. 7 yıllık kiracı 2 bin liraya oturur­ken daireden çıkıyor yeni kira­cı 8 bin liradan giriyor. Haliyle insanlar oturduğu yerden çık­mak istemiyor ama ev sahibi de o kiradan istemiyor.”

Akdoğan’a göre sorunun en sağlıklı çözümü semt semt ‘de­ğer haritaları’ oluşturmakta.

“Ev sahibi evini satar”

Kirada yüzde 25 artış sınır­lamasının uzatılmasının yeni kiralık fiyatlarını daha da ar­tıracağını söyleyen Master­Türk Grubu Türkiye Başka­nı Gökhan Taş da “Zaten son zamanlarda eski-yeni kiracı arasındaki fiyat farkı 5 katına çıkmıştı. Şimdi daha da arta­cak. Diğer taraftan içinde ki­racı olan konutlarda belki çok hareket olmayacak ama kira­cısı çıkan konutlarda ev sahi­bi yeni kiracı yerine satışı ter­cih edecek” dedi.

Taş, bu duru­mun ikinci el konut satışlarını hareketlendireceğini, tercihin ‘kiraya vermek’ yerine ‘satma­ya’ kayacağını belirtti. Geçi­ci düzenlemelerin kalıcı hale getirilmesinin piyasalardaki dengeleri bozduğunu söyle­yen Gayrimenkul Hukukçula­rı Derneği Başkanı Ali Güvenç de “Uygulamanın geçici olma­sı çok önemliydi. Ama yeni ha­liyle kalıcı olacak gibi. Mal sa­hipleri zaten piyasa enflasyo­nundan dolayı mağdur oldular. Son dönemde çokça karşılaş­tığımız ‘boş ev’ kavramı iyice yaygın hale gelecek” dedi.

Sa­hada karşılaştıkları örnekleri anlatan Güvenç, “Gayrimen­kullerinde özellikle geçen se­ne kiradan kaynaklı çok ciddi zarara uğrayan mal sahipleri açısından bir sene daha katla­nılabilir olmaz. O nedenle çok kişi evini satmak istiyor. İçin­de kiracı olan evi da kimse al­mak istemiyor. O nedenle de kiracı çıktığı anda kimse yeni kiracı istemiyor. Bu da piyasa­da boş ev artışı yaratıyor” diye konuştu.

‘Yarısı bizden’ ile dönüşüm hızlanacak

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kentsel dönüşümde “yarısı bizden kampanyası başlattıklarını açıkladı. Kentsel dönüşümde 2+1 100 metrekareye kadar ve 3+1 120 metrekareye kadar olan konutların maliyetinin yarısının devlet tarafından karşılanacağını belirten Erdoğan şunları söyledi:

“100 metrekare 2+1 evini yapmak isteyen vatandaşın önüne 1.5 milyon maliyet mi çıktı, 750 bin lirasını hibe olarak vereceğiz. Kalan 750 bin lirayı kendisi koyacak ve evini yenileyebilecek. Devletin karşılayacağı kısım 120 metrekare 3+1 için ev için 1.8 milyonun yarısına tekabül eden 900 bin lira olacak. Borçlanacaksa vatandaş 0.79 faizle 10 yıl vadeli kredi kullanabilecek. Yüzde 10’u peşin, kalanı 10 yıl vadeli olarak ÜFE/TÜFE memur artış oranından yüksek olmayacak şekilde borcunu ödeyebilecek. 750 bin liralık aylık taksit 5.625 lira, 900 bin lira için aylık taksit 6.750 lira olacak. Ayrıca İstanbul’da kira yardımlarını 3 bin 500 liradan 5 bin 250 liraya yükseltiyoruz.”

Mülk sahibi 26 Nisan – 29 Mayıs tarihleri arasında e-devlet üzerinden başvuru yapacak.Bu arada, sektör temsilcileri, kampanyanın dönüşümü hızlandıracağını ve özellikle kenti konutunu yenilemek isteyen vatandaşa büyük kolaylık sunacağını bildirdi. İNDER Başkanı Nazmi Durbakayım, “Kampanya ihtiyaç duyulan dönüşüm hamlesinin öncüsü olacak” şeklinde konuştu.