Türkiye’nin 2053 yılı için belirlediği net sıfır emisyon hedefine ulaşabilmesi için en kritik alanlardan biri konut sektörü. Geçtiğimiz haftalarda İstanbul Politikalar Merkezi tarafından yayımlanan “Türkiye’nin Karbonsuzlaşma Yol Haritası: 2053’te Net Sıfıra Doğru” başlıklı yeni rapora göre, bina kaynaklı emisyonların tamamen ortadan kaldırılması mümkün. Ancak bunun için yaklaşık 200 milyar dolarlık yatırım, siyasi kararlılık ve hanelerin güçlü teşvik mekanizmalarıyla desteklenmesi gerekiyor.
Türkiye’de binalardan kaynaklanan doğrudan emisyonlar, toplam karbondioksit salımlarının yaklaşık yüzde 14’ünü oluşturuyor. Bunun da yüzde 76’sı konutlardan geliyor. Rapora göre, doğru stratejilerle bu emisyonların 2035’te yüzde 67, 2053’te ise tamamen sıfırlanması mümkün. Bunun için en önemli adım, kömür ve doğalgaz gibi fosil yakıtların terk edilmesi ve elektrifikasyona geçiş.
Konuya ilişkin açıklamada bulunan ve raporun yazarları arasında yer alan Doç. Dr. Duygu Erten, “Elimde bir sihirli değnek olsa, ilk yapacağım iş kömürden çıkmak olurdu” sözleriyle konutlarda fosil yakıt kullanımının sona erdirilmesi gerektiğini vurguladı.
2045’e kadar fosil yakıtlara veda
Net sıfır senaryosunda, 2025 sonrası inşa edilecek tüm binaların neredeyse sıfır enerjili bina (nSEB) standardında yapılması, 2000 yılından önce inşa edilenlerin ise kademeli olarak yenilenmesi öngörülüyor. Ayrıca mevcut binalarda enerji verimliliği iyileştirmeleri yapılması ve binalarda yenilenebilir enerji oranının 2050’de yüzde 30’a çıkarılması hedefleniyor. En kritik strateji değişikliğini ise 2045 yılına kadar ısınma ve soğutmada fosil yakıtların tamamen terk edilmesi oluşturuyor. Bu noktada kömürden doğalgaza, oradan elektrifikasyona geçiş planı öneriliyor.
Raporda ise yeni yapılacak binalarda fosil yakıtlı sistemlerin yasaklanması gerektiği belirtilerek, mevcut binalarda kademeli hedeflerle enerji verimliliği tedbirleri ve elektrifikasyonun yaygınlaştırılması öneriliyor. Bu dönüşümde yalnızca teknik değil, davranışsal bir değişimin de şart olduğunun altını çizen Duygu Erten, “Konutları kullananların daha az enerji tüketme bilincine sahip olması gerekiyor. Bunun yanı sıra ısı pompası, yüksek verimli elektrikli cihazlar ve yalıtım gibi iyileştirmeler için devlet ve özel sektör destekleri sağlanmalı” dedi.
Türkiye’de Green Mortgage yeterince etkili değil
Yeşil konut kredileri, yeşil mortgage, performansa dayalı geri ödeme sistemleri gibi finansal araçların önemine dikkat çekilen raporda, apartmanlarda merkezi ısı pompaları veya çatılara güneş panelleri kurulumu gibi çözümlerin de, kooperatifler aracılığıyla daha düşük maliyetle uygulanabileceği ifade edilmişti. Bu kapsamda belediyelerin de hem toplu alımlarda destek sağlayabileceğini hem de hanelere enerji danışmanlığı sunarak, hangi destekten nasıl yararlanılacağını anlatan bilinçlendirme kampanyaları yürütebileceğini ifade eden Erten, “Türkiye’de bazı bankalar tarafından başlatılan green mortgage uygulamaları ise tüketici açısından cazip değil. Türkiye’de standart mortgage ile arasındaki fark çok küçük. Oysa Kaliforniya’da green mortgage kullanan biri ayda 500-600 dolar daha az ödüyor. Türkiye’de bu uygulama henüz kayda değer bir avantaj sağlamıyor” diye konuştu.
Yerli üretim dönüşüme katkı sunabilir
Türkiye’nin hızla büyüyen imalat kapasitesinin, net sıfır konut dönüşümünde önemli bir fırsat olarak görüldüğünü hatırlatan Doç. Dr. Duygu Erten, “Güneş panelleri, HVAC ekipmanları ve ısı pompaları gibi ürünlerin yerli üretimle sağlanması, hem maliyetleri düşürecek hem de istihdamı artıracak. Bu alanda büyük markaların Türkiye’de fabrika açması, dönüşümün hızını artırabilir” değerlendirmesinde bulundu.
“Kömürden çıkılmadıkça büyük resim değişmez”
Dönüşüm sürecinin yalnızca küçük ölçekli girişimlerle ilerleyemeyeceğinin altını çizen Doç. Dr. Duygu Erten, “Bin konutun ısı pompası koyması güzel ama toplam etki sınırlı. Büyük resmi değiştirmek için kararların en tepeden alınması gerekiyor. Bu dönüşüm devlet tarafından sahiplenilmeli, hanelerin sırtına yüklenmemeli” ifadelerini kullandı.
