Küresel enerji piyasalarında soğutma talebi ve satışlardaki hızlı artış sürerken, tüketici tercihlerinin en verimli teknolojilere yönlendirilmemesi devasa bir enerji tasarrufunun önüne geçti.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) ve uluslararası kaynaklardan derlenen verilere göre, 2019’dan bu yana satılan klimaların tamamı en yüksek verimlilik sınıfında olsaydı, veri merkezlerinin artan enerji talebi büyük ölçüde dengelenebilirdi.
IEA’nın”Enerji Verimliliği 2025″ raporunda, soğutmanın binalarda elektrik talebinin en hızlı büyüyen kaynağı olmaya devam ettiği ve 2000’den bugüne yıllık yüzde 4’ün üzerinde artış gösterdiği ifade edildi.
Raporda, klima talebinin büyük kısmının mevcut politika standartlarının teknolojik gelişmelere yetişememesi nedeniyle en yüksek verimlilik seviyelerinin çok altında cihazlarla karşılandığına dikkat çekildi.
Politika boşlukları küresel ilerlemeyi yavaşlatıyor
Enerji verimliliğindeki küresel ilerlemenin bu yıl hızlanmasının beklendiği vurgulanan IEA raporunda, ülkelerin COP28’de kararlaştırılan yıllık verimlilik artışını 2030’a kadar yüzde 4’e çıkarma hedefinden hala uzak olduğunun altı çizildi.
Raporda, küresel birincil enerji yoğunluğunun 2025’te yüzde 1,8 iyileşmesinin öngörüldüğü, bu oranın 2024’teki yaklaşık yüzde 1’lik artışın üzerinde olmasına rağmen hedeflenen seviyenin yarısından düşük kaldığı ifade edildi. 2019’dan bu yana ortalama yıllık artışın ise yalnızca yüzde 1,3 gerçekleştiği aktarıldı.
IEA, özellikle sanayi sektörünün ilerlemeyi yavaşlatan temel alanlardan biri olduğunu, 2019’dan bu yana küresel nihai enerji talebindeki artışın üçte ikisini oluşturan sanayide yıllık verimlilik iyileşmesinin yüzde 0,5’in altında gerçekleştiğini kaydetti.
Ayrıca cihaz ve ekipmanlara yönelik politika düzenlemelerinin mevcut en verimli teknolojiye uyum sağlayamadığı, bunun da düşük verimli ürünlerin pazarda hakimiyet kurmasına yol açtığı ifade edildi.
Raporda, elektrik talebinin toplam enerji talebinden 2-3 kat daha hızlı artması ve bazı bölgelerde yenilenebilir kaynakların yetersiz kalmasının, ülkeleri verimsiz fosil yakıt üretimine yönlendirerek küresel verimlilik kazanımlarını sınırladığına dikkat çekildi.
Tüm bu baskılara rağmen, enerji verimli teknolojilere yapılan yatırımların artmaya devam ettiği belirtilen raporda, son kullanım verimliliği yatırımlarının bu yıl sonunda yaklaşık 800 milyar dolara ulaşmasının beklendiği, bunun da yıllık yüzde 6’lık artışa denk geldiği kaydedildi.
Verimlilik artışı hedeflerin gerisinde kaldı
IEA, verimlilik önlemlerinin emisyonları azaltmak, enerji güvenliğini artırmak ve tüketicileri yüksek maliyetlerden korumak isteyen ülkeler için en etkili politika araçlarından biri olmaya devam ettiğini vurguladı.
Raporda, 2010’dan bu yana uygulanan verimlilik önlemleri olmasaydı küresel emisyonların bugün yüzde 20 daha yüksek olacağı, 2000’den bu yana atılan adımların ise IEA ülkelerinde fosil yakıt ithalatını yaklaşık yüzde 20 azalttığı kaydedildi.
Bu yıl 250’den fazla yeni veya güncellenmiş enerji verimliliği politikasının yürürlüğe girdiğine dikkat çekilen raporda, bu politikaların küresel enerji talebinin yüzde 85’inden fazlasını kapsayan ülkelerde uygulandığı ifade edildi.
Raporda, bu önlemlerin hızlandırılması ve güçlendirilmesinin, özellikle cihaz standartlarının sıkılaştırılması ve bina ile endüstriyel düzenlemelerdeki boşlukların kapatılmasının, önümüzdeki 10 yılda uluslararası iklim ve verimlilik hedeflerine ulaşmak için gerekli olacağı vurgulandı.
Küresel satışların artmaya devam etmesi bekleniyor
Küresel pazar araştırma şirketi Market Research Future’ın şubatta yayımladığı rapora göre, geçen yıl küresel pazarda bir önceki yıla kıyasla gerçekleşen klima satışının değeri yaklaşık yüzde 4 artışla 30,58 milyar dolar oldu. Bu miktar 2023’te 29,51 milyar dolar düzeyindeydi. Raporda, klima pazarının 2035’te 45 milyar doları aşan değere ulaşabileceği tahmininde bulunuldu.
Birleşmiş Milletler ortaklığıyla çalışmalar yapan uluslararası araştırma kurumu Sustainable Energy for All’un konuya ilişkin yıllık raporunda da dünya genelinde 2,4 milyar orta gelirli tüketicinin, verimliliği düşük en ucuz soğutma cihazlarını satın alma eşiğinde bulunduğu kaydedildi.
UNICEF verilerinde ise 2030 itibarıyla 500 milyon kişinin yılda en az 30 gün aşırı sıcaklara maruz kalacağı vurgulandı. UNICEF’e göre 2050’ye kadar her saniyede 10 yeni klima satılması, bunun da enerji şebekeleri üzerindeki yükü önemli ölçüde artırması bekleniyor.
Japonya Soğutma ve Klima Endüstrisi Derneği’nin (JRAIA) haziranda yayımladığı “Dünya Klima Talebi Tahminleri” raporuna göre, küresel klima talebi geçen yıl yüzde 6 artarak 131,6 milyona çıktı. Çin 49,7 milyon adetle dünya talebinin yüzde 38’ini oluşturarak liderliğini korurken, Hindistan’ın başını çektiği Asya yüzde 12 ile en hızlı büyüyen bölge oldu.
