Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde bulunan ve yapılan arkeolojik bulgularla dünyanın dikkatini üzerine çeken ve Doğunun Efes’i olarak bilinen Zerzevan Kalesi’ni 2021 yılının ilk 5 ayında 41 bin 118 yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği kaydedildi. Çınar ilçesine 13 kilometre uzaklıkta bulunan ve 60 dönümlük geniş bir alanı kaplayan Zerzevan Kalesinde yapılan kazı çalışmalarında elde edilen Asur dönemine ait bir mühür kalenin tarihini bin 200 yıl daha geriye çekti.
İçinde barındırdığı Mithras tapınağı ile yerli ve yabancı turistlerin en merak ettiği bölge haline gelen Zerzevan Kalesi’ni 2021 yılının ilk 5 ayında 41 bin 118 kişi ziyaret etti. Yerli ve yabancı ziyaretçilerin akın ettiği kaleye geçtiğimiz günlerde Rusya, Polonya’dan tur grupları gelirken bununla birlikte bireysel gruplarda ise Amerika, Japonya, İngiltere, Fransa, Güney Kore ve Hindistan gibi ülkelerden de ziyaretçiler kaleyi gezme fırsatı buldu. Hedef yıl sonuna kadar 400 bini aşkın ziyaretçinin kaleyi ziyaret etmesi.
7’DEN 70’E HERKES ANI YAŞAMAK İÇİN GELİYOR
Zerzevan Kalesi Kazı Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun yaptığı açıklamada, kalede her yaştan ziyaretçilerin günün 24 saati güneşin doğuşundan batışına kadar her anı yakalayabilecekleri bir ortamın olduğunu söyledi. Doç. Dr. Coşkun, “Önemli bir turizm potansiyeli olan yer Zerzevan Kalesi’ne geçen yıl pandemiye rağmen 170 bine yakın ziyaretçi geldi. Şuan 2021 yılında ilk 5 ayında 47 bin 118 kişi Zerzevan Kalesi’ni ziyaret etti. Bunların bine yakını yabancıydı, yerli ve yabancıların yoğun ziyaret ettiği bir yer ve önemli bir destinasyon. Yıl sonuna kadar biz bu rakamın normalleşme başlamasıyla birlikte 400 bine ulaşmasını bekliyoruz. Bu nedenle kazı, çevre düzenlemeleri çalışmalarını hızlı bir şekilde yürütüyoruz. Zerzevan Kalesi dünyanın en iyi korunmuş garnizonu ve askeri yerleşimlerinden birisi ve buraya gelen ziyaretçiler o dönemin atmosferini burada yaşayabiliyorlar. Çünkü caddeleri, sokakları, konutları, ibadet yapıları ve özellikle Mithras tapınağı ile Zerzevan Kalesi’ne aslında gelen ziyaretçilere keyif sunabilecek bir yer. Siz günümüzden tam bin 500 yıl öncesine bin 700 yıl öncesi atmosferi Zerzevan Kalesi’nde yaşıyorsunuz. Bu nedenle o döneme tekrar dönüyorsun ve tabi ki biz birçok yapıyı, kazı çalışmalarıyla birlikte işte yer altı kilisesi, gizli geçitler, su kanalları, kaya mezarları, askerlerin ve sivillerin kaldığı konutlar ve Mithras tapınağı ortaya çıkardık. Yine devasa su sarnıçları kazı çalışması yürütüyoruz. Yine kentin önemli bir yönetim merkezi binasında çalışmalar sürdürüyoruz ve şuan çalıştığımız alan Mithrasın batı kısmında Mithras tapınağı ile bağlantı mekanlar üzerinde çünkü tapınakla bağlantılı birçok yapı var asıl ana kutsal giriş sağlayan yapılar. Biz onun batı tarafındaki yapılarda çalışıyoruz ve burayı anlamlandırmak için çalışmalar yürütüyoruz. Kısa bir zaman önce Rusya’dan, Polonya’dan tur grupları geldi. Bununla birlikte bireysel gruplar geliyor işte Amerika, Japonya, İngiltere’den Fransay’a Güney Kore’den Hindistan’a kadar dünyanın her yerinden ziyaretçi geliyor. Buda oldukça önemli biz bu yıl 400 bin rakama ulaşacağız ama önümüzdeki yıldan itibaren 1 milyona ulaşmayı hedefliyoruz. Hedefimiz 1 milyon ziyaretçinin buraya gelmesi ve bence bu rakamında özellikle normalleşmeyle birlikte bu sayı 1 milyonu geçecektir. Geçen yıl Zerzevan Kalesi ve Mithraeum UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine girdi, şuan hızlı bir şekilde asıl listeye girmek için biz çalışmalarımızı yürütüyoruz burada ve alan yönetimi planı hazırlanıyor. Karacadağ Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığımız bir protokol yaptı ve şuan asıl liste için hem Zerzevan Kalesi hem Mithraeum asıl listeye girmek için önemli bir aday, kısa süre içinde geçici listeden asıl listesine girecektir” dedi.
ZERZEVAN KALESİ
Zerzevan Kalesi Diyarbakır ili, Çınar ilçesi Diyarbakır-Mardin karayolu üzerinde yer alıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dicle Üniversitesinin işbirliği ile kazı – restorasyon çalışmaları 2014 yılında başladı ve halen devam ediyor. Roma’nın sınır garnizonu olan Zerzevan Kalesi’nin tarihi Asur dönemine kadar gidiyor. Roma dönemine MS. 3. yüzyılda Severuslar döneminde asıl askeri yerleşim inşa edilmiş, 639 yılına İslam ordularının fethine kadar kesintisiz kullanılmış. Günümüze kadar iyi korunmuş olan askeri yerleşimde kazılar ile Mithras tapınağı da ortaya çıkarıldı. Bu yapı Roma’nın doğu sınırındaki ilk tapınak olma özelliği taşıyor. Zerzevan Kalesi ve Mithras tapınağı 2020 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine girdi. Bin 200 metre uzunluğunda surlarla çevrelenmiş askeri yerleşimde, kamu yapılarının bulunduğu güney alanda, gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, kaya sunağı gibi mimari kalıntılar yer alıyor. Kuzeyinde ise cadde-sokaklar ve konutlar takip edilebiliyor. Konutların bulunduğu alanda aynı zamanda su sarnıçları, yer altı kilisesi, yer altı sığınağı, Mithras tapınağı ortaya çıkarıldı. Surların dışında ise yerleşime su sağlayan kanallar, sunu çanakları ve taş ocakları, nekropol alanında ise kaya mezarları ve tonozlu mezarlar dikkati çekiyor. Zerzevan Kalesinde hem yer üstü hem de büyük bir yer altı şehri bulunuyor.
