İnsanoğlu, tarih boyunca yerin üstüne de altına da ilginç şehirler, yapılar inşa etti. Günümüzde bulutlara ulaşma konusunda birbirleriyle yarışan gökdelenlere alışmış olsak da geçmişte insanlar, yerin altında şehirler kurarak hayatta kalma mücadelesi vermişler. Kimisi düşmanlarından saklanmak için inşa edilen bu yer altı şehirlerinin birçoğunun kimler tarafından nasıl ve neden yapıldığı gizemi hala çözülemiyor..
Son yıllarda turistlerin yoğun ilgi gösterdiği Kapadokya bölgesinde bulunan Derinkuyu yeraltı şehri, dünyanın en görkemli yeraltı şehirlerinden biri olarak dünyaya nam salmış olsa da 5 yıl önce bulunan Nevşehir Kalesi çevresindeki çok iyi korunmuş antik kalıntılar, dünyanın en büyük yeraltı şehri olarak Derinkuyu’dan daha çok ilgi göreceğe benziyor.
İşte dünyanın gizemli yeraltı şehirleri…
Derinkuyu- Nevşehir
Kapadokya’nın barındırdığı 36 yeraltı şehrinden en iyi korunanı Derinkuyu, 8 kattan oluşan ve gördüğünüzde o dönemde nasıl bu kadar devasa bir yapının yapıldığına inanamayacağınız muhteşem bir yeraltışehri. Kapadokya’ya gelen her turistin mutlaka uğradığı Derinkuyu’nun derinliği, yeryüzüyle bağlantısı olmayan kısımlar dahil 70 bin ile 80 bin metreyi bulsa da buranın yalnızca 2500 kilometrekaresi gezilebiliyor.
Havalandırma kanalları, şaraphane, kilise, mezarlık, ahır, mutfak, oturma bölümleri ve birbirine bağlanan koridorlardan oluşan Derinkuyu’nun tarihinin M.Ö 8. yüzyıla dayandığı düşünülüyor. 20 bin kişinin yaşayabileceği alana sahip olan şehrin, Roma zulmünden kaçan ilk Hristiyanların saklandıkları sığınak olduğu da rivayet ediliyor.
Orvieto- İtalya
İtalya’nın Umbria bölgesinde Ortaçağ’dan kalma tarihi dokusu mükemmel şekilde korunmuş bir yerleşim yeri bulunuyor. Kapadokya’da olduğu gibi pek çok yeraltı şehrine sahip olan kentin ismi de altı boş şehir manasına geliyor. Bu tarihi Orvieto kentinin altında bulunan binin üzerindeki mağaraların tümü, el ile oyularak inşa edilmiştir.
Orvieto yeraltı odaları, başta kuyular ve sarnıçlar inşa edilerek meydana getirilmiş sonrasında ise galeriler eklenerek bir şehir halini almıştır. İkinci Dünya Savaşı dönemlerinde sığınak olarak kullanılan şehirlerde birbirine bağlanan labirentler şeklindeki tüneller, mahzenler ve çeşitli yaşam alanları bulunmaktadır.
Yerin altı kadar üstünün de tarihi yapılarıyla göz kamaştırdığı Orvieto sokaklarında Orta Çağ’a yolculuk edebilirsiniz.
Ellora Mağaraları- Hindistan
İhtişamlı ve rengarenk tapınaklarıyla adından söz ettiren Hindistan, yer altı güzellikleriyle de dünya miraslarını elinde bulunduruyor. Dünyanın en büyük oyma manastır mağarası olan Ellora Mağaraları, 34 mağaradan oluşan bir komplekstir. Maharaştra eyaletinde bulunan bu kompleks, Hint mitolojisinde bulunan Vaishnavizm ve Shaktizm destanlarında adı geçen tanrı ve tanrıçaların görsellerini barındırıyor.
Kaya kütlelerinin dikey olarak oyularak onlarca heykelin yapıldığı tapınakta yalnızca Budist değil Hindu ve Jain tapınakları hep bir arada bulunuyor. Ortada yer alan ana tapınak Kaisala, tüm dikkatleri üzerine çeken, oyma sanatının en güzel örneğini sunuyor. Yapımının 150 yılda tamamlandığı düşünülen Ellora Mağaraları’nda tapınakların etrafında geniş avlular ile rahibelerin konakladığı yapıları da görebilirsiniz.
Petra Antik Kenti- Ürdün
Kızıldeniz ve Basra Körfezi bölgelerinde önemli ticaret merkezi olan Petra, İsviçreli kaşif Johann Burckhardt tarafından keşfedilene kadar sadece göçebe Araplar tarafından bilinen kayıp bir şehirdi. Bir kanyonda gizlenmiş hala gizemini koruyan Petra Antik Kenti, Ürdün denilince akıllara ilk gelen, kartpostallara konu olan efsanevi bir mimari harikasıdır.
Çölün ortasında gün içerisinde pembe, kırmızı, turuncu ve sarıya dönen Petra, sıra dışı bir halk olan Nebatiler tarafından inşa edilmiştir. Rengi nedeniyle “Rose City” olarak da bilinen kentin o dönemde kayaların nasıl böylesine oyularak muhteşem bir mimarinin ortaya çıkarıldığı merak konusu. Petra, Indiana Jones filmleriyle de akıllarda yer etmiştir.
Ürdün gezi rehberi için…
Wieliczka Tuz Madeni- Polonya
Dünyanın en büyük yeraltı tuz madeni Wieliczka, 15 milyon yıl önce iç denizin çekilmesi sonucu tuz madenine dönüşmüştür. Geçmişte maden olarak işletilse de günümüzde turistik mekan olarak değerlendirilen Wieliczka Tuz Madeni’nde hepsi madenden çıkarılan tuzdan inşa edilmiş gösterişli bir kilise, kabartmalar ve heykeller, salonlar, odalar yer alıyor.
Madenden çıkarılan tuzun yukarı ulaştırılması için kurulan ahşap mekanizmanın, o dönemde nasıl bir mimari zekayla yapıldığı görenleri hayretler içerisinde bırakıyor. Madenin içerisi de yer altında olması düşünülemeyecek kadar ferah ve yüksek tavanlara sahip. Bembeyaz tuzdan yapılmış sanat eserleriyle dolu şapelin kristal avizeleri de dahil olmak üzere tüm detayları, hayatınızda mutlaka görmeniz gereken yerlerden birini oluşturuyor.
Edinburgh Mahzenleri- İskoçya
İskoçya’nın başkenti Edinburgh’un korkutucu ve gizemli olarak dünyaya adını duyurmuş mahzenleri, fantastik öyküleriyle tanınıyor. 1700’lü yıllardan kaldığı tahmin edilen mahzen, kimileri tarafından sorgu merkezi olarak ya da seri katiller üzerinde deneyler yapmak için kimileri tarafından ise demir dökümcüler, ayakkabı tamircileri gibi zaanatkarların çalıştığı ya da yasadışı malzemelerin saklandığı depo olarak kullanıldığı söyleniyor.
Dixia Cheng- Çin
Pekin’in yeraltı şehri Dixia Cheng, diğer şehirlerden daha yakın tarihte inşa edilmiş özel bir sığınaktır. Bombalamalar ve özellikle nükleer saldırılardan korunmak için yapılan tüneller, yer altının “Çin Seddi “ olarak anılıyor.
Okul, hastane, tiyatro, restoran gibi hizmet alanlarının da olduğu Dixia Cheng’in ağ şeklinde örülmüş tünellerine 100 gizli girişten ulaşılıyor. Tüneller, öğrenciler de dahil olmak üzere 300 binden fazla gönüllü vatandaş tarafından kazılarak inşa edilmiştir. Mahzenlere sığınak olarak kullanılmak için hiçbir zaman ihtiyaç duyulmamış dolayısıyla 2000 yılından sonra turistlerin ziyaretine açılmıştır.
Türkiye’deki yeraltı şehirleri
- Ani Harabeleri
- Saratlı yeraltı şehri
- Aziz Mercurius yeraltı şehri
- Gaziemir yeraltı şehri
- Hüyük yeraltı şehri
- Acıgöl yeraltı şehri
- Mazı yeraltı şehri
- Özkonak yeraltı şehri
- Çeşka Kalesi yeraltı şehri
- Dulkadirli İnlimurat yeraltı şehri
- Özlüce yeraltı şehri
- Mucur yeraltı şehri
- Aydıntepe yeraltı şehri
- Ağırnas yeraltı şehri
- Kaymaklı yeraltı şehri
- Yerebatan Sarnıcı
